Izložba „Savremena srpska arhitektura“ bila je održana od 18. aprila do 17. maja 1968. godine u salonu Muzeja savremene umetnosti u Beogradu i na njoj su bila predstavljena dela 23 najznačajnijih arhitekata koji su bili aktivni u tom periodu.

Nova izložba, u organizaciji Akademije arhitekture Srbije i Galerije Biblioteke grada Beograda u ima za cilj, između ostalog, da upozna mlade ljude iz struke, ali i šire javnosti, sa delima pionira obnove Beograda i graditeljima Novog Beograda u periodu između 1947. i 1968. godine.

Kao aneks izložbe predstavljena su i najnovija dela članova Akademije arhitekture Srbije.

Izložba je otvorena od 27. 12. 2013. godine do 08. 01. 2014. godine.

Tekst Bojana Kovačevića uz katalog izložbe

POLUVEKOVNE KUĆE I PO

Da malo pažljivije osluškujemo reči kojima su krštavani najveći ciklusi istorije arhitekture, shvatili bismo da su sva ta imena uslovna, usputna, mada odomaćena, izvan upita. Tako “klasično”, na primer, ima šest različitih pravaca značenja, “barok” vodi ka nepravilnom biseru, za “eklekticizam” ne pomišljamo da je glavni metod nakupljanja znanja prirodnih nauka, “moderno” ne bi mogli ni Tarabići locirati u kalendar… Jedino je “savremeno” u građenju uvek jasnog značenja. Na porođaju kuće.

Prošlo je 45 godina od izložbe “Savremena srpska arhitektura” na kojoj su prikazana arhitektonska dela, tada iz nešto manje ili više recentne produkcije, sa-vremene, po obličjima i po materijalima. Otad sva izložena zdanja odlično stoje vremenu i vreme njima. Zauzela su uglavnom adrese po Beogradu, ili oko njega, koje su bez njih nezamislive danas, bilo da su bile prva ljubav nekoj ledini ili još jedna sreća nekog starog placa.

Godinama su državne i lokalne službe zaštite kulturnog nasleđa zamajavale arhitekte i građane svojim zahtevom za “istorijskom distancom”, kao preliminarnim uslovom za razmatranje arhitektonskog dela kao ozvaničenog kulturnog dobra. Licitirani su minimumi proteklosti od tri, četiri, pet decenija. U međuvremenu, dok smo čekali da nam se distanca javi, neke od njih su masakrirane intervencijama poluurbanita među novim vlasnicima ili među parcijalnim korisnicima još parcijalnije svesti.

Sa-vremenost se preinačila u sa-život, paralelno postojanje nas i kuća koje su onomad počele kao savremene, kao moderne, a zapravo su sve vreme otad dobre, vrsne, posebne, izuzetne. Treba po arhitekturi i ni po čemu drugom ocenjivati objekte koji su nastali posle prestanka najveće Destrukcije, 1945, a pre godine kada se zatresla čitava Evropa, 1968, u junu. Ne zavlačimo svoj um navodnom ideološkom pozadinom, danas izopštenom, na snazi u šestoj i sedmoj deceniji XX veka.

Akademija arhitekture Srbije ovom revitalizovanom izložbom podseća javnost na izuzetnost zdanja koja su, integralno, prezentovana onomad. Zvaničnim službama zaštite kulturnog nasleđa AAS ovim zvoni da sve prikazane građevine, ako već nije, stavi pod neku od opcija zaštite. Tačnije, sačuva ih od zlih duhova legalizatorstva i srljajućeg investiranja koji satiru gradski pejzaž pred našim savremenim pogledima.  U pitanju je javni interes, kategorija koju, izgleda, kao da treba prevoditi sa srpskog na srpski, da bi bila pojmljena i primenjivana.

Bojan Kovačević