U utorak 23. aprila u Svečanoj sali Tehničkog fakulteta u Beogradu održan je veliki stručni skup u povodu nepodnošljivih tokova i tendencija devastiranja i uklanjanja apsolutno vrhunskih dela srpskog graditeljstva kao što jesu hale i prostori Beogradskog sajma
i zgrada Generalštaba i Ministarstva odbrane u Beogradu. Početnu inicijativu za stručno organizovanje iskazao je Sfera Forum (Medijska platforma za promociju arhitekture) a odmah su se uključili Akademija inženjerskih nauka Srbije (AINS), Akademija arhitekture
Srbije (AAS) i Udruženje arhitekata Srbije (UAS). Na samom skupu inicijativi se priključio i Arhitektonski fakultet Univerziteta u Beogradu saopštenjem jednoglasne Odluke svog Naučno-nastavnog veća od 22. aprila koje je pročitao dekan Vladimir Lojanica.
Javna rasprava najavljena je kao dijalog profesionalaca arhitektonske i građevinske (konstrukterske) struke, kao i predstavnika srodnih struka zaštite graditeljskog nasleđa, urbanističkog i prostornog planiranja. Skup je organizovan po isključivoj najavi i pozivu pojedinaca, uz pisanu verifikciju svakog pojedinačnog prisustva. Na njemu je bilo više od 300 učesnika, visokog profesionalnog renomea, odavno nezapamćeno mnoštvo ljudi esnafa okupljeno na jednom mestu, prvi put u takvom sastavu. Predstavnici arhitektonskih društava Beograda, Novog Sada, Niša, Valjeva i Zrenjanina potvrdili su karakter skupa na nacionalnom nivou. Jedan manji deo prisutnih činili su i oni najavljeni predstavnici studenata. Celokupni događaj, koji je trajao tri i po sata, prenošen je uživo putem Jutjub kanala Sfera podkasta i snimljen na tehnički visokom nivou. Na skupu, po preliminarnoj odluci, nije bilo predstavnika političkog aktivizma, iako su teme i pravci dijaloga sve vreme notirali upitanosti nad arhitektonskom politikom Republike Srbije.
Dva ovde prethodno navedena remek-dela srpske arhitekture i inženjerstva bila su centralni povod skupa kome su se uvodnim izlaganjima obratili arhitekti Borislav Stojkov (AINS), Bojan Kovačević (AAS), Ivan Rašković (UAS), kao i njihove mlađe kolege Igor Mikitišin i Miljan Salata (Sfera Forum).
Tok i pravci široke javne rasprave mogli bi biti sažeti kroz dva osnovna stava:
- Zdanja i prostori Beogradskog sajma i Generalštaba i MO su pre svega Javna Dobra građana Srbije, delimično ili u celini zaštićena kao kulturna dobra, spomenici kulture, i nikako ne mogu biti tretirani kao ”zauzimači” nekog interesantnog građevinskog zemljišta u cilju izgradnje drugih, komercijalnih sadržaja. Propusti i ukidanja, ranija ili prikriveno najavljena, statusa zaštićenih dobara učesnici skupa su ocenili kao apsolutno neprihvatljiva izigravanja zakona i procedura, čak do iskazane neverice u slučaju najavljene instalacije za namenu opere i baleta u Hali 1 Sajma kao diletantskog stremljenja najavljenog
javno. Aklamacijom je ocenjeno da bi rušenje našeg najvrednijeg arhitektonskog nasleđa bilo nedvosmislen anticivilizacijski čin, kao udar na kolektivni identitet i kao duboka trauma državljana Srbije. - U vezi sa prostorima dva navedena izuzetna ansambla konstatovana je kardinalna opasnost širenja projekta Beograda na vodi ili unošenje nedopustivih sadržaja i gabarita u dvovekovni administrativni centar Srbije u Ulici kneza Miloša. Tome doprinosi nedostatak Generalnog urbanističkog plana, baš i kao zloupotreba kategorije Plana područja posebne namene. Važan aspekt tona diskusije odnosio se na povlađivanje interesima
privatnog kapitala u investiranju kao nepopravljivih šteta za domen javnih dobara i za za izobličenja lika glavnog grada.
Po sebi je jasno da osim dva navedena primera izuzetnih objekata baštine postoji niz samo nešto malo manje otužnih primera ništenja nasleđa u pravcu izlaženja u susretkapitalu na način i na mestima gde se to ne bi smelo događati. Na kraju diskusije predložen je i usvojen sastav Radne grupe koja će se pozabaviti detaljnije mehanizmima događaja i, u danima nakon Uskrsa, javno saopštiti zahteve arhitektonskog esnafa i bliskih disciplina.
Ovaj skup predstavlja istorijski presedan kako za Beograd tako i za naše društvo u celini. Struka je jasno, glasno i argumentovano artikulisala svoj jedinstven stav.
